Samenwerking Vlaanderen en Verenigde Staten leidt tot aangepaste meetmethodes PFAS in lucht

“Belangrijk dat Amerikaanse EPA en Vlaamse diensten info blijven delen”

De samenwerking tussen het Amerikaanse Environmental Protection Agency (EPA), het agentschap dat belast is met onder meer de bescherming van het milieu, en de Vlaamse overheid leidt tot concrete resultaten en een meerwaarde op het terrein. Dat blijkt uit parlementair werk van Vlaams volksvertegenwoordiger Andy Pieters (N-VA). Zo was de kennisdeling tussen het EPA en Vlaanderen aanleiding tot nieuwe en verbeterde meetmethodes om PFAS-emissies te detecteren. Daarnaast werd samengewerkt om de nieuwe waterzuiveringsinstallaties van 3M te beoordelen en werd EPA gewaarschuwd voor een teflonverwerkend bedrijf dat onaanvaardbare gevolgen voor het leefmilieu had en haar activiteiten naar de VS verhuisde. “Het is belangrijk dat de samenwerking tussen Vlaanderen en de Verenigde Staten in stand gehouden wordt om de Vlamingen en ons leefmilieu te beschermen”, aldus Pieters.

Pieters trok in 2022 in zijn vorige rol als kabinetschef met Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir naar Washington DC om een overeenkomst met het Amerikaanse Environmental Protection Agency (EPA) af te sluiten. EPA is in 1970 nog opgericht door toenmalig republikeins president Richard Nixon als antwoord op de bezorgdheden rond milieu- en gezondheidsbescherming. De bedoeling van de overeenkomst was dat de Vlaamse overheidsdiensten en het EPA informatie begonnen uitwisselen over milieuvervuiling door multinationals die in Vlaanderen en de VS actief zijn. Dat was ook een van de belangrijkste aanbevelingen uit van de PFAS-onderzoekscommissie.

Na 2,5 jaar is op basis van schriftelijke antwoorden van huidig bevoegd minister Jo Brouns een eerste stand van zaken op te maken. Zo was er onder meer kennisuitwisseling rond databeheer, transparantie en data-analyses, meetmethodes, waterzuiveringsmethodes, PFAS-lozingen en emissies. De antwoorden van de minister geven aan dat er wel degelijk concrete meerwaarde wordt ervaren op het terrein.

Een van de belangrijkste resultaten is dat de gegevensuitwisseling tussen Vlaanderen en de VS zijn aangegrepen door het referentielabo VITO om bepaalde meetmethodes te ontwikkelen en aan te passen. Deze intussen erkende meetmethodieken zorgen ervoor dat emissies van PFAS kunnen worden gedetecteerd. De afdeling Handhaving gebruikt deze technieken ook effectief om luchtemissies en stalen te laten analyseren. De resultaten die hieruit volgen, worden afgetoetst aan de toepasselijke emissievoorwaarden. De achterliggende studie voor de meetmethoden zit doorspekt met bronnen en informatie vanuit onderzoeken van de EPA. Brouns gaat de komende maanden op basis hiervan bijkomende uitstootrichtlijnen uitvaardigen voor erkende deskundigen, adviesinstanties en vergunningverleners.

Specifiek met betrekking tot 3M werd kennis gedeeld m.b.t. de geplande waterzuiveringsinstallatie die bij 3M Belgium gebouwd wordt. In de VS bouwt 3M immers ook nieuwe waterzuiveringsinstallaties voor PFAS. De infodeling liet beide organisaties toe binnen hun eigen bevoegdheden een betere beoordeling te maken van de technieken die 3M toepast.

Daarnaast werden in Vlaanderen bij een bedrijf dat actief was in de recyclage van teflon (Shamrock in Tongeren) zeer hoge emissies naar de lucht gemeten. De activiteiten die deze uitstoot veroorzaakten werden stopgezet en het bedrijf werd onder verhoogd toezicht geplaatst. Deze informatie werd met EPA gedeeld aangezien bleek dat bepaalde productiestappen van dit bedrijf met potentiële PFAS-uitstoot ook in de VS plaatsvonden. Dit liet EPA op haar beurt weer toe de nodige stappen binnen haar bevoegdheden te zetten.

Met het aantreden van Donald Trump is de toekomst van de EPA onduidelijk. Er werden grote besparingen, zowel financieel als op vlak van personeel, aangekondigd. Intussen werden dan weer enkele regionale fondsen gedeblokkeerd die sinds het aantreden van Trump tijdelijk geblokkeerd werden. Intussen heeft Trump republikein Lee Zeldin uit New York aangesteld als baas van de EPA. Hij steunde belangrijke wetgeving die historische, bipartizane succesverhalen werden, zoals de Save our Seas Act om plastic uit de oceanen te verwijderen. Hij leidde ook de strijd voor Sea Grant, bestreed per- en polyfluoroalkylstoffen (PFAS) in drinkwater, stemde voor de Lautenberg Chemical Safety Act en de PFAS Action Act en steunde schone energieprojecten op Long Island. De focus zal met hem ongetwijfeld verschuiven van klimaatbeleid en CO2-reductie naar milieubescherming.

Brouns heeft op dit moment geen indicaties dat de samenwerking tussen de Vlaamse overheidsdiensten en de EPA verder beïnvloed wordt het aantreden van Donald Trump als president. “De samenwerking loopt tot nader order door o.b.v. de afspraken die in de vorige legislatuur gemaakt werden. Er is momenteel geen nood aan extra maatregelen om de samenwerking te waarborgen”, klinkt het.

“Het is belangrijk dat de minister dit blijft opvolgen”, aldus Pieters. “Sterke internationale samenwerking en informatie-uitwisseling kan veel ellende voorkomen. Voor veel Vlamingen kwam de PFAS-vervuiling als een totale verrassing, maar voor Amerikanen kwam die verrassing twintig jaar geleden al, waarna een hele reeks ontdekkingen kwamen. Toch bleef de problematiek jarenlang onder de radar in Europa. Dat doen we nu via deze samenwerking iets aan. Het feit dat de papieren overeenkomst ook effectief op het terrein resultaten oplevert, is aanmoedigend om de samenwerking vooral gaaf te houden en waar mogelijk te versterken”.