Kritisch Vlaams advies op NIRAS-plan voor berging radioactief afval Umicore Olen

“Het is een zeer opmerkelijke en niet evidente keuze om een lange termijn berging voor langlevend radioactief en chemisch afval bij voorkeur te voorzien in de belangrijkste laag voor grondwaterwinningen binnen Vlaanderen”. Dat zegt de Vlaamse overheid in een kritisch advies over het ontwerpplan van de Nationale Instelling voor Radioactief Afval en Verrijkte Splijtstoffen (NIRAS) over het langetermijnbeheer van het radioactief afval op en rond de site van Umicore Olen. Vlaams volksvertegenwoordiger Andy Pieters (N-VA), die als eerste de adviezen van bevoegd minister Jo Brouns kon inkijken, roept op tot overleg tussen de betrokken actoren gezien het belang van een oplossing op lange termijn.

Een nationale raadpleging sinds december over het ontwerpplan van de Nationale Instelling voor Radioactief Afval en Verrijkte Splijtstoffen (NIRAS) over het langetermijnbeheer van radioactief radiumhoudend afval met milieueffectrapport (MER) liep begin maart af. Het plan van toepassing voor de grote hoeveelheden radioactief radiumhoudend afval op en rond de site van Umicore Olen, grotendeels afkomstig van de historische radiumproductieactiviteiten van het vroegere Union Minière. NIRAS stelt daarvoor een aangepast type van bergingsoplossing voor, nl. ondiepe berging, bij voorkeur op of in de onmiddellijke omgeving van de terreinen van Umicore in Olen.

Vlaams volksvertegenwoordiger Andy Pieters (N-VA) kon de voorbije dagen als eerste de adviezen inkijken die door bevoegd minister Jo Brouns werden ingediend. 

“De adviezen die de minister bezorgde stellen dat de conclusie van NIRAS dat de voorkeursoptie haalbaar en zonder effecten gerealiseerd kan worden, niet onderschreven worden door Vlaanderen. Overleg tussen de beide niveaus dringt zich op gezien het belang van een oplossing op lange termijn”, aldus Pieters.

De Vlaamse overheid juicht wel degelijk toe dat er eindelijk gewerkt wordt aan een geïntegreerde maatoplossing voor het langetermijnbeheer van nucleair afval. In de adviezen wordt op verschillende vlakken bijkomend onderzoek en verduidelijking gevraagd. Vlaanderen wil daarenboven dat monitoring op frequente basis (zowel voor korte, middellange, als lange termijn) wordt verplicht. De zwaarste kritiek formuleert zich voornamelijk bij de voorkeur om de ondiepe berging in de zogenaamde Formatie van Diest (op en rond de site van Umicore in Olen) te voorzien. 

“Het is een zeer opmerkelijke en niet evidente keuze om een lange termijn berging voor langlevend radioactief en chemisch afval bij voorkeur te voorzien in de belangrijkste laag voor grondwaterwinningen binnen Vlaanderen”, stelt het gecoördineerde advies. “België bekleedt op de lijst van wereldwijde waterschaarste de 23ste plaats en vooral in Vlaanderen stelt zich een probleem rond waterstress. Het Vlaamse beleid stelt de bescherming van het grondwater als kostbaar goed centraal. De Antwerpse Kempen heeft een dikke freatische grondwaterlaag, die sterk wordt bevraagd voor grondwaterwinning. (…) In deze strategische drinkwaterreserve wordt een berging van langlevend radioactief en chemisch afval voorgesteld. Op vlak van risicoanalyse betekent het dat als er op termijn uitloging optreedt en radionucliden en / of zware metalen migreren in het drinkwater, dat automatisch een belangrijk effect heeft. (…) Het is ook een contradictie tegenover de vernoemde internationale praktijk die geologische (passieve) insluiting (meestal in graniet, zout of klei) vooropstelt als extra bescherming bovenop de technische afzondering”.

Het advies stelt dat er te weinig alternatieven zijn onderzocht en stelt dat de conclusie dat de voorkeursoptie haalbaar en zonder effecten gerealiseerd zou kunnen worden niet wordt onderschreven.

Zoals de federale wet het voorschrijft zal NIRAS na verwerking van alle adviezen en inspraakreacties het ontwerpplan als voorstel tot Nationale Beleidsmaatregelen voorleggen aan de federale regering. “Overleg tussen beide niveaus lijkt dan ook aangewezen”, besluit Pieters.

Ter info voor de pers: Op aanvraag kunnen de integrale adviezen bezorgd worden.